چکیده
علم غیب پیامبر صلّی الله علیه و آله و امامان علیه السلام از دیرباز دستاویزی برای شبهه‌افکنان بوده است. یکی از شبهات این است که: حضور انسان معصوم در صحنه‌های هولناکی که می‌داند آسیبی در آنها نخواهد دید، چه فضیلتی برای وی محسوب می‌شود؟ مقالۀ حاضر با تمرکز بر حادثۀ «لیلة‌المبیت»، به روش توصیفی _ تحلیلی، مهم‌ترین پاسخ‌های اندیشمندان به شبهۀ مذکور را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد، یکی از اسباب تفاوت و تعدد پاسخ‌ها، اختلاف‌نظر اندیشمندان در موضوعاتی است که نقشی مبنایی در این مسئله ایفا می‌کنند. این موضوعات اختلافی عبارت‌اند از: صحت یا عدم صحت اِخبار پیامبر صلّی الله علیه و آله به ایمن‌ماندن امام علیه السلام در این حادثه، ثبوت یا عدم ثبوت علم غیبی آن حضرت در زمان حادثۀ لیلة‌المبیت، فعلی‌بودن علم غیبی امام یا مشروط بودن آن به ارادۀ امام، بدا‌پذیری یا قطعی‌بودن علوم غیبی پیامبر صلّی الله علیه و آله و امامان علیه السلام . از میان شش حالتی که با ترکیب این موارد به دست می‌آید، در چهار حالت ورود شبهه منتفی است و در دو حالت دیگر نیز حداقل به دو طریق، شبهه قابل دفع است: عدم تلازم علم و عمل و تبعیت علم از معلوم. در هر صورت، فضیلت حادثۀ لیلة‌المبیت برای امیرالمؤمنین علیه السلام بر اساس همۀ مبانی، ثابت است.
کلیدواژه‌ها
لیلة المبیت؛ علم غیب امامان علیهم السلام ؛ بداء؛ علم شأنی و فعلی؛ تبعیت علم از معلوم.
نویسنده: عبدالرحیم سلیمانی بهبهانی
